Rạn da: Nguyên nhân hình thành, cách điều trị

Rạn da là một dạng sẹo, hình thành khi da căng hoặc co lại nhanh chóng. Thực chất, đây là sự thay đổi đột ngột khiến collagen và elastin hỗ trợ làn da bị vỡ. Khi da lành lại, vết rạn da sẽ xuất hiện. Tình trạng này không thể tự biến mất nhưng điều trị sẽ giúp làm mờ dấu hiệu này.

Tùy thuộc vào màu da của bạn, vết rạn xuất hiện lần đầu sẽ có màu đỏ, tím, hồng, nâu đỏ hoặc nâu sẫm. Ban đầu, sờ thấy các vết rạn da hơi sần sùi và gây ngứa. Theo thời gian, màu sắc vết rạn nhạt dần và chìm dưới da. Khi sờ lên các vết rạn lâu ngày thường cảm thấy hơi lõm.

Rạn da phổ biến hơn ở phụ nữ, đặc biệt là trong thai kỳ. Khi bụng phát triển để tạo chỗ cho thai nhi, làn da của thai phụ sẽ căng ra. Hormone tăng đột biến khi mang thai cũng có thể làm suy yếu cấu trúc da và gây rạn. Bất kỳ bộ phận cơ thể nào phát triển lớn hơn khi mang thai đều có thể bị rạn.

Cả phụ nữ và đàn ông béo phì đều có thể bị rạn da. Ngay cả những người tập thể hình có ít mỡ cũng sẽ hình thành vết rạn khi cơ bắp phát triển. Trẻ em có khả năng bị rạn da nếu đột nhiên cao hơn hoặc tăng cân ở tuổi dậy thì.

Rạn da có tự khỏi không? Đây là một hiện tượng bình thường và sẽ mờ dần khi trẻ lớn hơn hoặc nếu người mẹ giảm cân sau khi em bé chào đời. Những đường rãnh trên da không có hại cho sức khỏe, nhưng sẽ gây mất thẩm mỹ.

Collagen là một loại protein giúp làn da đàn hồi, nếu bị thiếu hụt thì các vết rạn sẽ xuất hiện khi da bị căng. Không phải ai cũng phát triển những vết rạn trên da. Thay đổi nồng độ hormone và yếu tố di truyền có thể đóng vai trò là nguyên nhân rạn da.

Những thời điểm sau đây cũng làm phát triển các vết rạn da:

• Tăng trưởng ở tuổi dậy thì;
• Thai kỳ;

• Phẫu thuật nâng ngực;
• Giảm cân nhanh chóng;
• Tập tạ làm tăng cơ nhanh;

Ngoài ra, bôi corticosteroid lên da trong thời gian dài cũng có thể là nguyên nhân rạn da. Người mắc bệnh Cushing hoặc hội chứng Marfan - một bệnh di truyền làm suy yếu da và gây tăng trưởng bất thường, cũng dễ phát triển các vết rạn da.

Giống như tất cả các loại sẹo khác, vết rạn da sẽ tồn tại vĩnh viễn. Tuy nhiên điều trị có thể làm chúng mờ hơn và giúp giảm ngứa. Nếu muốn chăm sóc da khi mang thai hoặc cho con bú, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi điều trị rạn da. Một số thành phần, chẳng hạn như retinol, có thể gây hại cho em bé.

Bạn cần biết rằng không có cách chữa rạn da nào đảm bảo hiệu quả với tất cả mọi người. Thậm chí nhiều sản phẩm chữa rạn da có thể không tạo ra bất kỳ sự thay đổi nào.

3.1. Kem, lotion dưỡng và gel bôi da

Các chuyên gia đã nghiên cứu nhiều loại kem bôi rạn da, lotion dưỡng và gel điều trị rạn da. Mặc dù không có một sản phẩm nào đảm bảo hiệu quả tuyệt đối, nhưng vẫn giúp ích vài phần.

Nếu bạn muốn thử dùng một trong những loại kem bôi rạn da thì cần lưu ý:

• Sử dụng sản phẩm cho các vết rạn da mới hình thành. Những cách chữa rạn da thường không hiệu quả với các vết rạn lâu dài;
• Dành thời gian massage nhẹ nhàng tinh chất điều trị vào vết rạn da để tăng hiệu quả;
• Kiên trì bôi sản phẩm mỗi ngày trong nhiều tuần mới bắt đầu nhận thấy thay đổi.

3.2. Biện pháp khắc phục tại nhà

Các nghiên cứu cho biết những cách chữa rạn da tại nhà phổ biến thường không hiệu quả. Cụ thể, vết rạn dường như không hề mờ đi khi được xoa dầu hạnh nhân, bơ ca cao, dầu ô liu hoặc vitamin E. Việc phơi nắng cũng không thể làm mờ các vết rạn da mà ngược lại chúng còn trở nên nổi bật hơn vì không bị sạm màu như vùng da xung quanh.

Trong khi đó, sử dụng một số sản phẩm nhuộm da nâu (rám nắng) sẽ giúp che mờ bớt các vết rạn da - cả khi mới xuất hiện lẫn lâu ngày, nhưng không thể làm chúng biến mất hoàn toàn và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe làn da. Ngoài ra, trang điểm cũng được xem là cách giúp che giấu phần nào vết rạn da.

3.3. Thuốc kê toa

Hai thành phần có thể mang đến hiệu quả trong điều trị rạn da là:

• Axit hyaluronic: Hai nghiên cứu lớn cho biết bôi axit hyaluronic lên các vết rạn da mới xuất hiện có thể làm chúng ít nổi bật hơn;
• Tretinoin: Đây là một hợp chất retinol liên quan đến Vitamin A, có tác dụng giúp vết rạn da mờ hơn nếu sử dụng sớm. Trong một nghiên cứu, những người dùng loại kem kê đơn này mỗi tối trong 24 tuần sẽ có vết rạn mờ hơn so với người không dùng kem bôi rạn da.

Một loại retinoid khác là retinol cũng có tác dụng tăng sản xuất collagen và làm mờ các vết rạn da khi được sử dụng sớm. Các loại thuốc này cũng được dùng để điều trị nếp nhăn, nhưng có thể khiến da bị đỏ, kích thích hoặc tróc vảy.

3.4. Thủ thuật tại phòng khám

Mặc dù các phương pháp sau đây không thể làm mất hoàn toàn vết rạn, nhưng sẽ giúp chúng mờ hơn và ít nổi bật trên da, bao gồm:

• Lột da hóa học (Chemical peels);
• Liệu pháp laser CO2;
• Mài da vi điểm (Microdermabrasion);
• Tần số vô tuyến (Sóng RF);
• Sóng siêu âm.

Để mang đến hiệu quả tốt nhất, bác sĩ da liễu có thể kết hợp nhiều phương pháp trong cùng một đợt điều trị. Ví dụ, điều trị sóng tần số vô tuyến RF kết hợp laser xung màu (PDL - Pulsed Dye Laser).

Tất cả các thủ thuật trên đều có nguy cơ để lại tác dụng phụ. Thường gặp nhất là đỏ và sưng sau khi làm thủ thuật, nhưng sẽ tự khỏi trong vài giờ hoặc vài ngày tiếp theo. Một bác sĩ da liễu được đào tạo chuyên sâu và giàu kinh nghiệm sẽ hạn chế tối đa tác dụng phụ khi thực hiện quy trình.

Ngoài ra, phẫu thuật thẩm mỹ cũng có khả năng loại bỏ các vết rạn da, nhưng kèm theo nguy cơ để lại sẹo, đau đớn và tốn kém chi phí. Bác sĩ sẽ chỉ định cách chữa rạn da phù hợp nhất với từng người, dựa trên tình hình sức khỏe, tuổi tác và thời gian xuất hiện vết rạn da.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng nhiều biện pháp ngăn ngừa rạn da không thực sự có tác dụng, bao gồm bôi dầu hạnh nhân, bơ ca cao, dầu ô liu, hay vitamin E. Những loại kem dưỡng ẩm tự nhiên này có thể giúp làn da mềm mại hơn, nhưng không rõ hiệu quả trong điều trị và ngăn ngừa rạn da.

Tuy nhiên các sản phẩm có chứa tinh chất rau má hoặc axit hyaluronic (có trong làn da tự nhiên) có thể ngăn ngừa rạn da. Chẳng hạn, dầu thảo dược rau má giúp tăng cường các tế bào tạo collagen và xây dựng mô da. Một số người cũng sử dụng loại kem bôi rạn da này để chữa lành vết thương.

Các sản phẩm điều trị rạn da được bày bán tại cửa hàng hoặc trên mạng có thể khá đắt. Nếu bạn đã tiêu tốn nhiều thời gian và tiền bạc mà không nhận thấy sự cải thiện, nên đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn cách chữa rạn da. Thủ thuật tại phòng khám đã được chứng minh hiệu quả hơn so với các loại kem bôi rạn da, lotion dưỡng và gel. Bác sĩ da liễu cũng có thể giới thiệu cho bạn một số sản phẩm hoặc quy trình mới ra mắt có hiệu quả cao.

Nguồn tham khảo: aad.org, healthline.com, webmd.com